فوج

اختلال هراس

وَحشَت‌زَدِگی یا حمله هراس (به انگلیسی: Panic attack) که پانیک اَتَک هم گفته می‌شود نوعی بیماری روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن‌ها مشخص می‌شود.

این حملات، که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی و فشردگی در قفسهٔ سینه، لرزش، احساس ازدست‌دادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می‌کنند دچار سکتهٔ قلبی شده‌اند و می‌ترسند که بمیرند.

این حملات به‌صورت بسیار اتفاقی و طوری رخ می‌دهند که عامل تحریک‌کنندهٔ اصلی مشخص نیست. افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند.

اختلال هراس و گذر هراسی

از نظر بالینی،اضطراب هم بصورت حاد و هم بصورت مزمن مشاهده می شود اصطلاحات اختلال هراس (panic disorder) واختلال اضطراب (generalized) اصطلاحات تازه تری برای فرم های بالینی اضطراب هستند.

مقدمه

علامت اساسی اختلال هراس (panic disorder) دوره های خود بخودی و شدیداضطراب است که معمولاً کمتر از یکساعت می کشد.این حملات هراس معمولاً هفته ای دو بار افراد مبتلا ظاهر می شود، هر چند ممکن است وقوع آن ها کمتر یا بیشتر هم باشد مبتلایان به اختلال هراس در عین حال ممکن است به گذر هراس panic disorder مبتلاگردند ترس از تنها بودن در مکان های عمومی ، بخوصوص در موقعیت هائی که خروج سریع از آن ممکن است دشوار باشد.

تخمین زده اند که تقریباً دوسوم مبتلایان به گذر هراسی دچار حملات هراس هستند،برخی از متخصصین معتقدند که حملات هراس در واقع عامل سببی در تمام موارد گذر هراسی است.گذر هراسی ناتوان کننده ترین نوع فوبی است.

تاریخچه

همراهی گذر هراسی و هراس اول بار توسط زیگموند فروید در سال 1885موردتوجه قرار گرفت.اهمیت این رابطه زمانی دوباره مورد توجه قرار گرفت که مشاهده گردید درمان با دارو های ضدافسردگی سه حلقه ای در بسیاری ازبیماری به رفع حملات هراس و گذر هراسی منجرمی گردد.

چون گذر هراسی در ضمن اختلال وحشت زدگی همراه گذر هراسی وگذر هراسی بدون سابقه ی اختلال وحشت زدگی ظاهر می شود.بنابر این مطلاب و مجموعه ملاک های تشخیصی جداگانه ای برای گذر هراسی مطرح می شود ویژگی اصلی گذر هراسی عبارت است از:اضطراب از حضور در مکان های یا موقعیت هایی که فرار از آن ها ممکن است دشوار(یا شوم آور) باشد در صورت وقوع حمله ی وحشت زدگی یا نشانه های شبه وحشت زدگی (مانند، ترس از وقوع حمله ی ناگهانی اسهال)امکان دریافت کمک نباشد.ترس های گذر هراسی معمولاً شامل مجموعه ای خاص از موقعیت ها می گردند که عبارتند از تنها بودن خارج ازخانه، بودن در بین جمعیت یا ایستادن در صف اتوبوس، رفتن پل، مسافرت باماشین یاقطار.

همه گیر شناسی 

یافته های همه گیر شناسی در مورد اختلال هارس و گذر هراسی در هم و بر هم است چرا که پژوهشگران بسیاری مشخص نکرده اند که یکی از این دو اختلال را تحقیق می کرده اند یا هر دو را با وجود این تصویر می شود که اختلال هراس در طول عمر شیوعی برابر با 5/1 تا 2 در صد جمعیت داشته باشد نسبت زن به مرد برای بیماری دچار اختلال هراس همراه با گذر هراسی دو بر یک است.

اختلال هراس بیشتر در اوایل بزرگسالی پدید می آید سن متوسط ، ظاهر شدن علائم حدود 25 سالگی است اما هردر اختلال ممکن است عملاً در هر سنی مشاهده شود. شیوع گذر هراسی تصور می شود در طول عمر برابر 1.6 درصد باشد.

حداقل دو سوم بیماران مبتلا به گذر هراسی اختلال هراس توام با گذر هراسی دارند.شروع گذر هراسی در اواسط تا اواخر دههی دوم عمر بوده و در زنها شایعتر از مردها است در بسیاری از موارد ، شروع گذر هراسی درپی یک اتفاق آسیب رسان گزارش شده است.

عوامل زیست شناختی

پژوهش در مورد زیست شناسی در شناسی اختلال هراس را درمان موفقعیت آمیز این اختلال با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و مهار کننده های مونوآمین اکسیداز(MAOIS) تشویق نمود . سه زمینه ی عمده بیو لوژیک در اختلال هراس که جلب توجه نموده است عبارتند از :

تست انفوزیون لاکتاک، مطالعات تصویر سازی مغز brain imaging ومشاهدات مربوط به موارد توام اختلال هراس و پرولاپسون دریچه ی میترال را در بسیاری از بیماران مشاهده شده است. بعلاوه گزارش شده است که سلسله اعصاب اتونومیک بعضی از مبتلایان به اختلال هراس تون سمپاتیک بالاتری را نشان می دهد، در مقابل تحریکات مکرر سازگاری آن کند تر است، و نسبت به محرکهای متوسط بطور افراطی واکنش نشان می دهد. پژوهش های وضعیت عصبی غددی بیماران مبتلا به اختلال هراس چندین نوع نابهنجاری شرح داده اند، هرچند بی ثباتی در این یافته ها وجود دارد مجموع داده های زیست شناختی توجه پژوهشی را بر ساخته مغز ( خصوصاً لوکوس سرولوس نورآدرنتردیک ) سیستم لیمبیک متمرکز ساخته اند .

انفوزیون لاکتاک

همان طور که قبلاً ذکر شده است، بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی تحمل کمتری برای ورزش داشته و اسید لاکتیک بیشتری تولید می کنند، که گاهی به حملات هراس پس از ورزش منجر می گردد. مطالعات نشان داده اند که انفوزیون لاکتاک سدیم در 70 درصد بیماران مبتلا به اختلال هراس موجب بروز حملات هراس می گردد در حالیکه رقم مشابه برای افراد طبیعی 5 درصد است، هر چند ابتدا تصور می شدکه افزایش غلظت لاکتاک سروم یا کاهش کلسیم سروم پایه ی شیمیایی این واکنش است،

اینک به نظر می رسد که انفوزیون لاکتاک موجب افزایش غیر عادی نوراپینفرین در افراد مستعد می گردد. استنشاق گاز کربنیک نیز در افراد مستعد حملات هراس، اضطراب و پرولاپسوس دریچه ی میترال ایجاد می کند.

پرولاپسوس دریچه میترال

پرولاپسوس دریچه ی میترال یک سندرم ناهمگون مرکب از پرولاپسوس یکی از برگچه های دریچه ی میترال است که در سمع قلب با صدای کوتاه میان سیستولی هوراه است. پرولاپسوس در نیمی از بیماران مبتلا به اختلال هراس وجود دارد، در حالیکه میزان شیوع آن در جمعیت کلی 5 درصد است.

هرچند پرولاپسوس دریچه ی میترال تقریباً در 20 درصد بیماران فاقد علامت است، علایم قلبی وریوی که معمولاً با ان همراه هستند شباهت تام به علائم اختلال هراس دارند. پرولاپسوس دریچه ی میترال و اختلال هواس به نظر می رسد که زمینه ی ارثی دارند و هر دو زنها شایع تر از مردها دیده می شوند.

وجود صدای کوتاه میان سیستولی در سمع بیمار مبتلا به اختلال هراس باید روانپزشک را به لزوم الکترکاردیو گرام، و احتمالاً فونوکاردیوگرام و اکوکاردیوگرام هدایت نماید. چون اکثر همکاری نزدیک یک نفر متخصص قلب حائز اهمیت است.

توارث

قرینه ی بسیار قوی برای اساس ارثی اختلال هراس وجود دارد. تقریباً15% تا 17% بستگان درجه یک بیماران مبتلا به اختلال هراس دچار همین اختلال هستند.

عیار ابتلا توام برای دوقلوهای یک تخمکی 80 تا 90 درصد، و برای دوقلوهای دو تخمکی 10 تا 15 درصد است. اساس ارثی گذر هراسی کمتر مشخص است هرچند برخی از مطالعات گزارش کرده اند که تا 20% بستگان درجه یک این بیماران نیز مبتلا به گذر هراسی هستند.

عوامل روانی اجتماعی

نظریه های روانکاوی حملات هراس را ناشی از دفاع ناموفق در مقابل تکانه های اضطراب انگیز معرفی می کنند چیزی که قبلاً یک هشدار نه چندان شدید بود اینک به صورت نگرانی توان فرسا همراه با علائم جسمی در می آید در رابطه با گذر هراسی نظریه های روانکاوی روی فقدان یکی از والدین و اضطراب جدایی تاکید می کنند.

ترس از تنها بودن در مکان های عمومی بطور سمبولیک اضطراب کودکی را در ترس از ترک شدن نشان می دهد. مکانیسم های دفاعی مورد استفاده عبارتند از واپس زدن، جابجایی ،اجتناب و نماد سازی و مکانیسمهای دیگر.

شاید ضربه ی جدایی در دوران بزرگسالی آسیب پذیر سازد. نظریه پردازان رفتاری اضطراب را رفتاری آموخته شده فرض می کنند. که با مدل قرار دادن رفتار والدین یا از طریق شرطی شدن کلاسیک پدید می آید. طبق فرضیه های رفتاری، حملات هراس و گذر هراسی همزمان پیدا شده یا حتی ممکن است گذر هراسی قبل از پیدایش حملات هراس پدید آید، معهذا این ترتیب خلاف آن است که اکثر متخصصین مشاهده می کنند.

خصوصیات بالینی

اولین حمله ی هراس معمولاً خودبخودی است، هرچند ندرتاً در پی هیجان خستگی جسمی، فعالیت جنسی، و ضربه روحی نه چندان شدید ظاهر می گردد. چنین فعالیتهایی ممکن است مشتمل باشد بر مصرف کافئین، الکل، نیکوتین، یا سایر داروها؛ الگوهای غیر طبیعی خواب وخوراک، و زمینه های محیطی خاص، مثل نور شدید در محیط کار. بیمار مبتلا به گذر هراسی بطور جدی از موقعیتهایی که امکان جلب کمک در آن دشوار است اجتناب می کند.

این بیماران ترجیح می دهند که در محل هایی که نظیر خیابانهای شلوغ، فروشگاه های پر ازدحام، مکانهای بسته مثل ( تونل ها، آسانسورها ) و وسایل نقلیه بسته مثل ( قطار زیرزمینی، اتوبوس و هواپیما ) دوست یا آشنایی او را همراهی کند. تدریجاً ممکن است مصرانه بخواهد که موقع خروج از منزل کسی او را همراهی کند. چنین رفتاری ممکن است به بروز ناهماهنگی زناشویی منجر شود، که امکان دارد اشتباهاً مساله اولیه تشخیص داده شود. در موارد شدت بیماری شخص از ترک منزل خودداری می کند بیماران مبتلا به این اختلال هراس و گذر هراسی، بخصوص قبل از تشخیص به شدت نگران از دست دادن عقل خود هستند.

تشخیص و انواع گذر هراسی

ملاکهای DSM-III برای گذر هراسی دو نوع را مشخص می سازد. یکی از انواع گذر هراسی بدون حملات هراس است و دیگری گذر هراسی با حملات معدود هراس که تصور می شود رابطه سببی با گذر هراسی نداشته باشد .

اکثر موارد گذر هراسی تصور می شود ناشی از اختلال هراس است . اگر اختلال هراس درمان شود گذر هراسی استفاده از روشهای رفتاری جایز است. گذر هراسی بدون حملات هراس ممکن است مزمن و ناتوان کننده باشد. افسردگی و الکلیسم غالباً موجب پیچیدگی شکل علائم می گردد.

درمان

درمان دارویی : اولین داروهایی که برای درمان اختلال هراس مفید معرفی شدند ضدافسردگی های سه حلقه ای و مهار کننده های مونوآمین اکسیداز بودند. اپی پیرامین بیشتر از داروهای دیگ مصرف شده است، اما در چندین مطالعه گزارش شده است که دز پیرامین(norpramine) همان تاثیر را با عوارض جانبی کمتری نیست که ایمی پرامین دارد.

بسیاری از مطالعات گزارش نموده اند که فنلزین، یک داروی موثری برای اخلال هراس است . گزارشهای ابتدایی از تاثیر فلئوکزتین(Prozac) یک ضد افسردگی اتیپیک ، در درمان هراس داده شده است. ضد افسردگی های سه حلقه ای و مهارکننده های مونوآمین اکسیداز را باید به همان طریقی که در درمان افسردگی به کار می روند، مورد استفاده قرار داد .

معهذا بهتر است سرعت افزایش دوز دارو در بیماران مبتلا به اختلال هراس به علت میزان بالاتر عوارض جانبی نصف سرعت افزایش آنها در درمان افسردگی باشد. با وجود این برای رفع کامل علائم هراس در بیماران ممکن است لازم شود که دوز کامل دارو مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است 2 تا 4 هفته طول بکشد تا بهبودی در علائم هراس مشاهده شود.

قرائنی قطعی از تاثیر ضد افسردگی ها در درمان گذر هراسی بدون حملات هراس در دسترس نیست. معهذا، اگر گذر هراسی بسیار ناتوان کننده باشد امتحان دارودرمانی با روش های رفتاری جایز به نظر می رسد. تاثیر بنزودیازپین ها، مخصوصاً آپرازولام و کلونازپام نیز در درمان اختلال هراس نشان داده شده است.

کلونازپام احتمالاً بر آپرازولام برتری دارد چون می توان آنرا روزی دوبار با دوز روزانه نیم میلی گرم تجویز نمود.درمان با بنزودیزپین ها،مخصوصاً با آپرازولام باید به تدریج قطع شود و از قطع ناگهانی آن ها باید خودداری کرد.

رفتار درمانی

حتی در مواردی که حملات هراس کاملاً به وسیله داروها مهار شد، ممکن است علائم گذر هراسی و اضطراب انتظار ادامه یابد .

این علائم معمولاً نسبت به حساسیت زدایی رفتاری ، که شامل رویارویی با منبع اضطراب واقعی یل خیالی است واکنش مثبت تری نشان می دهند. پس از رفع علائم مواجه مکرر با محرک فوبیک موجب رفع حساسیت نسبت به محرک می گردد روشهای رفتاری همچنین شامل تمرینات شناختی برای مدارا با اضطراب، و نیز روش انبساط عضلانی مرسوم یا مراقبه است.

روان درمانی خانواده

خانواده بیمار مبتلا به اختلال هراس وگذر هراسی ممکن است در جریان بیماری دچار آشفتگی شده باشد. روان درمانی خانواده با عطف به آموزش و حمایت ممکن است کاملاً مفید باشد.

روان درمانی بینش گرا

روان درمانی بینش گرا در درمان اختلال هراس وگذر هراسی مفید است . درمان روی کمک به بیماران به بیماری برای درک معنی ناخودآگاه اضطراب، نماد موقعیت مورد اجتناب نیاز به فرونشانی تکانه ها و نفع ثانوی علائم تمرکز نماید. با محدود ساختن تعارض های دوران کودکی و دوره اوپیتال انحلال استرس های جاری امکان پذیر می گردد

بانک جامع اطلاعات پزشکی

آشنایی با بیماری آپاندیسیت و علائم و عوارض آن